Rumpun Bahasa Dayak

Bahasa Dayak, adalah bahasa yang diucapkan oleh suku-suku Dayak, dan terdiri dari 7 kelompok bahasa. Pemakai bahasa Dayak, tersebar di seluruh Kalimantan, Malaysia hingga ke kepulauan Sulu Filipina.
Menurut Tjilik Riwut, Gubernur pertama Kalimantan Tengah, bahwa di pulau Kalimantan terdapat 405 suku dan bahasa Dayak

Kelompok Bahasa Dayak
  • Kelompok Bahasa Dayak Darat
  • Kelompok Bahasa Borneo Utara 
  • Kelompok Bahasa Sulawesi
  • Kelompok Bahasa Melayik Borneo Barat 
  • Kelompok  Bahasa Barito Barat 
  • Kelompok  Bahasa Barito Timur 
  • Kelompok Bahasa Melayik Borneo Timur 


Rumpun Dayak Berdasarkan Kelompok Bahasa
  • Kelompok Bahasa Dayak Darat
    - Dayak Ahe (Kalimantan Barat)
    - Dayak Bakati’ (Kalimantan Barat)
    - Dayak Bakati’, Rara (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Bakati’, Sara (Kalimantan Barat)
    - Dayak Beginci (Kalimantan Barat)
    - Dayak Bekidoh (Kalimantan Barat)
    - Dayak Banyadu’ (Kalimantan Barat), bahasa ini juga diucapkan oleh salah satu suku asli di Formosa, Taiwan.
    - Dayak Bidayuh, Bau (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Bidayuh, Biatah (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Bidayuh, Bukar-Sadong (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Bidayuh, Tringgus-Sembaan (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Bihak (Kalimantan Barat)
    - Dayak Dosan (Kalimantan Barat)
    - Dayak Gerai (Kalimantan Barat)
    - Dayak Gun (Kalimantan Barat)
    - Dayak Jangkang (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kembayan (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kerambai (Kalimantan Barat)
    - Dayak Komi/ Domit (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kualantn (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kualantn (Kalimantan Barat)
    - Dayak Mayau (Kalimantan Barat)
    - Dayak Pandu (Kalimantan Barat)
    - Dayak Pangkodatn (Kalimantan Barat)
    - Dayak Pomkpang (Kalimantan Barat)
    - Dayak Ribun (Kalimantan Barat)
    - Dayak Sanggau (Kalimantan Barat)
    - Dayak Sekajang (Kalimantan Barat)
    - Dayak Semandang / Dayak Samanakng (Kalimantan Barat)
    - Dayak Simpakng (Kalimantan Barat)

Kelompok Bahasa Borneo Utara
  • Rumpun Melanau-Kajang
    - Dayak Bukitan (Kalimantan Barat dan Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Kajaman (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Lahanan (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Sekapan (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Sian (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Ukit (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Melanau (Pusat) (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Melanau Daro-Matu (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Melanau Kanowit-Tanjong (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Melanau Sibu (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Seru (Malaysia (Sarawak))
  • Rumpun Sarawakan Utara (Orang Ulu & Tidung)
    - Dayak Berawan, Central (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Berawan, East (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Berawan, West (Malaysia (Sarawak)
    - Dayak Belait (Brunei)
    - Dayak Kiput (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Lelak (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Narom (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Tutong (Brunei)
    - Dayak Bintulu (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Kelabit (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Lengilu (Kalimantan Timur)
    - Dayak Lun Bawang (Sarawak)
    - Dayak Lundayeh (Kalimantan Timur)
    - Dayak Putoh (Kalimantan Timur)
    - Dayak Abai (Kalimantan Timur)
    - Dayak Sa’ban (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Merau (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Tring (Malaysia (Sarawak)
    - Dayak Keningau Murut (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Okolod (Kalimantan Timur)
    - Dayak Paluan (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Murut/ - Dayak Selungai Murut (Kalimantan Timur)
    - Dayak Tagal Murut (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Timugon Murut (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Bookan (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Bulungan (Kalimantan Timur)
    - Dayak Kalabakan (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Tingalan/Sembakung Murut (Kalimantan Timur)
    - Dayak Serudung Murut (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Tidung (Kalimantan Timur)
    - Dayak Bahau (Kalimantan Timur)
    - Dayak Kayan Mahakam (Kalimantan Timur)
    - Dayak Kayan Baram (Sarawak)
    - Dayak Kayan Busang (Kalimantan Timur)
    - Dayak Kayan Sungai Kayan (Kalimantan Timur)
    - Dayak Kayaan Mendalam (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kayan Rejang (Sarawak)
    - Dayak Kayan Wahau (Kalimantan Timur)
    - Dayak Modang (Kalimantan Timur)
    - Dayak Wehea (Kalimantan Timur)
    - Dayak Segai (Kalimantan Timur)
    - Dayak Segah (Kalimantan Timur)
    - Dayak Kelay (Kalimantan Timur)
    - Dayak Aoheng (Kalimantan Timur)
    - Dayak Hovongan (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kereho (Kalimantan Barat)
    - Dayak Seputan (Kalimantan Timur)
    - Dayak Punan Aput (Kalimantan Timur)
    - Dayak Punan Merah (Kalimantan Timur)
    - Dayak Bukat (Kalimantan Timur)
    - Dayak Murik (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Kenyah Wahau (Kalimantan Timur)
    - Dayak Lebu' Kulit (Kalimantan Timur)
    - Dayak Long Wat (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Sebop (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Uma’ Lasan (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Uma’ Lung (Kalimantan Timur)
    - Dayak Kenyah Pusat (Kalimantan Timur)
    - Dayak Penan, Eastern (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Penan, Western (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Punan Tubu (Kalimantan Timur)
  • Rumpun Rejang-Sajau
    - Dayak Basap (Kalimantan Timur)
    - Dayak Berusu (Kalimantan Timur)
    - Dayak Penan, Bah-Biau (Sarawak)
    - Dayak Punan Merap (Kalimantan Timur)
    - Dayak Sajau Basap (Kalimantan Timur)
    - Dayak Punan Sajau (Kalimantan Timur)
    - Dayak Punan Basap (Kalimantan Timur)
    - Dayak Punan Batu (Kalimantan Timur)
  • Rumpun Sabahan (Kadazan-Dusun)
    - Dayak Abai Sungai (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Bisaya, Brunei (Brunei)
    - Dayak Bisaya, Sabah (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Bonggi (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Dumpas (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Dusun Sugut (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Dusun Tambunan (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Dusun Tempasuk (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Dusun Tobilung (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Dusun Tombonuo (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Dusun, Central (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Gana (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Ida’an (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Kadazan, Coastal (Sabah)
    - Dayak Kadazan, Klias River (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Kadazan, Labuk-Kinabatangan (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Kimaragang (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Kinabatangan, Upper (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Kota Marudu Talantang (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Kota Marudu Tinagas (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Kuijau (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Lobu, Lanas (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Lobu, Tampias (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Lotud (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Minokok (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Papar (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Rungus (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Tatana (Malaysia (Sabah))
    - Dayak Yakan (Filipina), di kepulauan Sulu, Filipina
  • Rumpun Punan Batu
    - Dayak Punan Batu 1 (Malaysia (Sarawak))

Kelompok Bahasa Sulawesi
  • Rumpun Dayak Banuaka
    - Dayak Embaloh/Tamambaloh (induk orang Melayu Embau) (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kalis (Kalimantan Barat)
    - Dayak Taman (Kalimantan Barat)

Kelompok Bahasa Melayik Borneo Barat
  • Rumpun Dayak Kanayatn- Dayak Keninjal (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kubitn/ Kubing (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kanayatn / Kendayan (Kalimantan Barat)
    - Dayak Damea (Kalimantan Barat)
    - Dayak Selako (Kalimantan Barat)
  • Rumpun Dayak Iban (Dayak Laut)
    - Dayak Balau (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Batang Lupar (Kalimantan Barat)
    - Dayak Bugau (Kalimantan Barat)
    - Dayak Desa (Kalimantan Barat)
    - Dayak Iban (Kuching) (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Iban Dau (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Iban Lemanak (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Iban Sibu (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Iban Skrang (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Iban Ulu Ai (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Iban Undup (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Kantu' (Kalimantan Barat)
    - Dayak Ketungau (Kalimantan Barat) terdiri dari:
       + Dayak Bulik (Kalimantan Tengah),
       + Dayak Ketungau Sesae, (Kalimantan Barat)
       + Dayak Ketungau Banyur (Kalimantan Barat)
    - Dayak Mualang (Kalimantan Barat)
    - Dayak Randuk (Kalimantan Barat)
    - Dayak Remun (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Saribas (Kalimantan Barat)
    - Dayak Sebaruk (Kalimantan Barat)
    - Dayak Seberuang (Kalimantan Barat)
    - Dayak Sebuyau (Malaysia (Sarawak))
    - Dayak Sungkung (Kalimantan Barat)
    - Dayak Tabun (Kalimantan Barat)
    - Dayak Undau (Kalimantan Barat)
  • Rumpun Dayak Ot Danum
    - Dayak Arut (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Batang Kawa (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Belantikan (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Delang (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Jelai (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kayung (Kalimantan Barat)
    - Dayak Kendawangan (Kalimantan Barat)
    - Dayak Krio (Kalimantan Barat)
    - Dayak Laur (Kalimantan Barat)
    - Dayak Mentebah (Kalimantan Barat)
    - Dayak Pangin (Kalimantan Barat)
    - Dayak Pesaguan (Kalimantan Barat)
    - Dayak Sampit (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Sekakai (Kalimantan Barat)
    - Dayak Semitau (Kalimantan Barat)
    - Dayak Simpakng (Kalimantan Barat)
    - Dayak Suhaid (Kalimantan Barat)
    - Dayak Suruk (Kalimantan Barat)
    - Dayak Tamuan (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Tomun (Kalimantan Tengah)

Kelompok Bahasa Barito Barat
  • Rumpun Ot Danum
    - Dayak Barai
    - Dayak Batu Entawa
    - Dayak Cohie (Kalimantan Barat)
    - Dayak Dohoi (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Ella
    - Dayak Ingar Silat
    - Dayak Kadorih (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Kebahan (Kalimantan Barat)
    - Dayak Keluas
    - Dayak Kenyilu
    - Dayak Kepuas
    - Dayak Kohin (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Kuhin (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Lamantawa
    - Dayak Limbai (Kalimantan Barat)
    - Dayak Linuh
    - Dayak Malahui (Kalimantan Barat)
    - Dayak Murung (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Nyadupm
    - Dayak Ot Danum (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Pawan (Kalimantan Barat)
    - Dayak Payak (Kalimantan Barat)
    - Dayak Randu’
    - Dayak Ransa
    - Dayak Sane
    - Dayak Sebaung (Kalimantan Barat)
    - Dayak Siang (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Silath muntok
    - Dayak Tebidah (Kalimantan Barat)
  • Rumpun Dayak Ngaju (Biaju)
    - Dayak Bakumpai (Kalimantan Selatan)
    - Dayak Beraki (Bara-ki) (sudah punah)
    - Dayak Berangas (Kalimantan Selatan), tahun 2010 dinyatakan punah beserta bahasanya karena melebur ke dalam mainstream orang Banjar Kuala
    - Dayak Kahayan (Ngaju Kahayan) (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Katingan (Ngaju Katingan) (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Mendawai (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Mengkatip (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Ngaju (Ngaju Kapuas) (Kalimantan Tengah)

Kelompok Bahasa Barito Timur
  • Rumpun Dayak Dusun-Maanyan
    - Dayak Dusun (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Dusun Balangan (Kalimantan Selatan)
    - Dayak Dusun Bayan (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Dusun Malang (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Dusun Pepas (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Dusun Witu (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Maanyan (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Paku (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Samihim (Kalimantan Selatan)
  • Rumpun Dayak Lawangan
    - Dayak Abal (Kalimantan Selatan), tahun 2010, dinyatakan punah beserta bahasanya karena melebur ke dalam masyarakat orang Banjar Pahuluan
    - Dayak Ampanang (Kalimantan Timur)
    - Dayak Bawo (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Bentian (Kalimantan Timur)
    - Dayak Benuaq (Kalimantan Timur)
    - Dayak Dusun Deyah (Kalimantan Selatan)
    - Dayak Kali (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Lawangan (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Paser (Kalimantan Timur)
    - Dayak Tawoyan (Kalimantan Tengah)
    - Dayak Tunjung (Kalimantan Timur)

Kelompok Bahasa Melayik Borneo Timur
  • Rumpun Dayak Meratus
    - Dayak Meratus
    - Dayak Banjar Hulu
    - Dayak Kedayan/ Orang Bukit/ Kendayan Brunei
    - Kutai Hulu

Suku Dayak Di luar Kelompok Bahasa di atas
- Dayak Agabag
- Dayak Air Durian (kalbar)
- Dayak Air Upas (kalbar)
- Dayak Badat (kalbar)
- Dayak Banjur (kalbar)
- Dayak Batu Payung (kalbar)
- Dayak Batu Tajam
- Dayak Baya (kalbar)
- Dayak Belaban
- Dayak Benatuq
- Dayak Bohokam
- Dayak Bundu
- Dayak Cempede’
- Dayak Dusun Segama
- Dayak Dusun Tindal
- Dayak Gerunggang (Ketapang, Kalimantan Barat)
- Dayak Goneh
- Dayak Idahan
- Dayak Iranun
- Dayak Joka’
- Dayak Kahoi
- Dayak Kancikng (kalbar)
- Dayak Kantuk (kalbar)
- Dayak Kebuai (kalbar)
- Dayak Kekura’ (kalbar)
- Dayak Kengkubang (kalbar)
- Dayak Kenyilu
- Dayak Kerayan
- Dayak Kimensi
- Dayak Kolangan
- Dayak Konyeh (kalbar)
- Dayak Labuk
- Dayak Laur (kalbar)
- Dayak Lebang
- Dayak Lobou
- Dayak Majau (kalbar)
- Dayak Marau (kalbar)
- Dayak Membulu (kalbar)
- Dayak Membuluq (kalbar)
- Dayak Menggaling
- Dayak Mugut
- Dayak Nanga
- Dayak Orung Daan
- Dayak Pangkalan Suka
- Dayak Panihin
- Dayak Papak (kalbar)
- Dayak Parangkunyit
- Dayak Pawatn
- Dayak Pelanjau
- Dayak Penyarangan
- Dayak Perigiq
- Dayak Pontent
- Dayak Randu' (kalbar)
- Dayak Ransa (kalbar)
- Dayak Riam (kalbar)
- Dayak Sajan (kalbar)
- Dayak Sekubang (Kalbar)
- Dayak Sekujam (Kalbar)
- Dayak Selawe (kalbar)
- Dayak Sempadian
- Dayak Senangkat’n
- Dayak Silan Munto'
- Dayak Sisakng (Kalimantan Barat)
- Dayak Sontas (Kalimantan Barat)
- Dayak Sumanjawat
- Dayak Tanjung (kalbar)
- Dayak Tobak (Kalimantan Barat)
- Dayak Tola’ (Kalimantan Barat)
- Dayak Tumbang Pauh


------------------------------------------------------------------------
di Ketapang, Kalimantan Barat terdapat 50 bahasa Dayak, antara lain:
  • Bahasa Kualatn (kalbar) 
  • Bahasa Mali (kalbar)
  • Bahasa Kancikng (kalbar)
  • Bahasa Cempede’ (kalbar)
  • Bahasa Semandakng (kalbar)
  • Bahasa Sajan (kalbar)
  • Bahasa Banjur (kalbar)
  • Bahasa Gerai (kalbar)
  • Bahasa Baya (kalbar)
  • Bahasa Laur (kalbar)
  • Bahasa Joka’ (kalbar)
  • Bahasa Domit (kalbar)
  • Bahasa Pawatn (kalbar)
  • Bahasa Krio (kalbar)
  • Bahasa Konyeh (kalbar)
  • Bahasa Biak (kalbar)
  • Bahasa Beginci (kalbar)
  • Bahasa Tumbang Pauh (kalbar)
  • Bahasa Gerunggang (kalbar)
  • Bahasa Kayong (kalbar)
  • Bahasa Majau (kalbar)
  • Bahasa Pangkalan Suka (kalbar)
  • Bahasa Kebuai (kalbar)
  • Bahasa Tola’ (kalbar)
  • Bahasa Marau (kalbar)
  • Bahasa Batu Tajam (kalbar)
  • Bahasa Kengkubang (kalbar)
  • Bahasa Pesaguan Hulu (kalbar)
  • Bahasa Kendawangan (kalbar)
  • Bahasa Pesaguan Kanan (kalbar)
  • Bahasa Kekura’ (kalbar)
  • Bahasa Lemandau (kalbar)
  • Bahasa Tanjung (kalbar)
  • Bahasa Benatuq (kalbar)
  • Bahasa Sumanjawat (kalbar)
  • Bahasa Tembiruhan (kalbar)
  • Bahasa Penyarangan (kalbar)
  • Bahasa Parangkunyit (kalbar)
  • Bahasa Perigiq (kalbar)
  • Bahasa Riam (kalbar)
  • Bahasa Belaban (kalbar)
  • Bahasa Batu Payung (kalbar)
  • Bahasa Pelanjau (kalbar)
  • Bahasa Membuluq (kalbar)
  • Bahasa Dayak Menggaling (kalbar)
  • Bahasa Air Upas (kalbar)
  • Bahasa Sekakai (kalbar)
  • Bahasa Air Durian (kalbar)
  • Bahasa Sempadian (kalbar)



4 comments:

  1. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  2. Dayak kanayatn terbagi beberapa dialek: ba ahe ( ngabukit , bananak, badameo, badamea)

    Dayak Ahe tak ada. Yang ada Dayak Kanayatn Berbahasa Ba Ahe = Kanayatn Bukit.
    Rumpunnya: dayak salako ( badameo/ badamea, Dayak Banyuke ( Ba Ampape ), ba nanak.

    ReplyDelete
  3. Dimana bahasa dusun pepas ko tidak ada

    ReplyDelete
  4. Bahasa dusun pepas contohnya seperti ini
    Minta lako
    Ayam manu
    Anjing tahu'u
    Kucing using
    Makan kuman
    Mandi mandrus
    Ikan kenah
    Ular nipe
    Rumah bulai
    Tidur mandre
    Tidak tau bakoi karasa
    Desa tumpuk
    Orang Ulun
    Sudah habis haot Galis











    ReplyDelete

Apabila ada "kata" atau "arti" yang tidak sesuai dengan pendapat pembaca, atau kami salah mengartikan untuk kamus sederhana yang kami sampaikan di blog ini. Karena keterbatasan atau kesalahan dari sumber/ referensi yang kami dapat. Mohon kiranya untuk memberi koreksi kesalahan dan agar segera kami memperbaikinya.
Salam