Showing posts with label Sulawesi Tengah. Show all posts
Showing posts with label Sulawesi Tengah. Show all posts

Bahasa Mori Toroda, Sulawesi Tengah

(kamus indonesia - mori)

Suku Mori, adalah penduduk asli kabupaten Morowali di provinsi Sulawesi Tengah. Suku Mori berbicara dalam bahasa Mori. Bahasa Mori sendiri terdiri dari 8 dialek, yang diucapkan oleh 8 sub-suku Mori, yaitu:
  • Mori Toroda
  • Mori Tomoiki
  • Mori Molongkuni
  • Mori Karunsie
  • Mori Towatu
  • Mori Mobahono
  • Mori Uluowoi
  • Mori Topadoe

Klasifikasi: Austro-Asiatic; Mon-Khmer; Moric; Mori

Perbendaharaan kata bahasa Mori Toroda:
  • apa = hapa 
  • ambil = alao
  • asam = mo’olo
  • anjing = dahu
  • air = owoi
  • ada = hinao
  • ayam = manu
  • ayo = aiwa 
  • begini = kanandio
  • bersama = meronga
  • bilang = pauo
  • burung = manu-manu
  • becek = epe
  • beras = inisa
  • busuk = mewo
  • banyak = hadio
  • belajar = mepaguru
  • bangun = mewangu
  • bosan = teosa
  • berat = mobea
  • baju = lemba
  • bagus = tekosi
  • bakar = tunuo
  • belum = napi
  • benar = mente
  • basa = mobaho
  • babi = boe
  • bagi = tiao
  • besar = langkai
  • ba larut = melura
  • bulu = wulu
  • bodo = mehali 
  • botol = pido
  • bocor = telompa
  • batu = watu
  • baca = basa/membaca (mo’basa)
  • buku = wunta
  • berisik = mohohoi
  • cuci muka = merou
  • cerek = takea
  • cari = ungkeo
  • celana = saluara
  • cacing = ule-ule
  • cerita = sarita
  • cermin = tami
  • cepat = teala 
  • daging = bau
  • darah = rea
  • durian = luria
  • daun = lewe
  • dokter = dotoro
  • duri = luri
  • di mana = i’sua
  • diambil = i’nala
  • ditaruh = ni’na
  • di samping = horino
  • duluan = se’elu
  • dia = onae
  • di dalam = i‘larono
  • ember = embere
  • foto = pata
  • gatal = mokokato
  • gambar = gambara
  • gunamu = tudumu
  • garam = ohia
  • gula = gola
  • gelas = tonde
  • gelap = wongi-wongi
  • gampang = moruana
  • gigi = ngisi
  • gitar = kulele
  • gali = mongkeke
  • habis = pingko
  • haus = mokoranga
  • hamil = mentia
  • halus = molori
  • hitam = moito
  • hati = ate
  • hidung = enge
  • hangus = moai
  • hujan = usa
  • ikut = metonda
  • ikan = bou
  • injak = landao
  • isap = oso’o 
  • ijuk = kambuka
  • ikat = ongo’o
  • ingin = mingki /saya ingin (mingkiaku)
  • jilat = sileio
  • jalan = sala
  • jembatan = gambata
  • jauh = olai
  • jelek = mosao
  • jarum = seu
  • jemur = wera /menjemur (mo wera)
  • jinak = monea
  • jatuh = tedonta
  • jawab = sangkio
  • jari = nggamo
  • jangan = osi’i
  • jemput = totowoko
  • jam = langku
  • kotor = merege
  • kambing = bembe
  • kayu = keu
  • kennyang = mowohi
  • kuning = mongkuni
  • keras = mote
  • kuat = mokora
  • kalaw = tewala
  • kursi = kadera
  • kerja = moangga
  • kurus = morungku
  • kecil = ontidi
  • kasar = kasara
  • kau = umue
  • kelapa = benu
  • kucing = ngeo
  • kunya = ngaio
  • kasi akan = wainto
  • kaki = karu
  • kepala = benu
  • kacang = sanggore
  • keluar = meluarako
  • kakek = ama
  • kura-kura = larea
  • kunci = ngeo
  • karet = geta
  • luas = malua
  • lama = mosae
  • laki-laki = tama
  • luka = mobela
  • lagi = mbou
  • lempar = vuno
  • lapar = mokoninggo
  • lepas = tola
  • larang = onto 
  • saya larang kau = akuontoko
  • lari = molai
  • lobang = lowo
  • lampu = hulu
  • laku = teala
  • makan = mongka
  • meja = meda
  • mangga = taipa
  • monyet = bange
  • minum = moinu
  • marah = tekuda
  • motor = motoro
  • mobil = oto
  • murah = moruana
  • mencari = moungke
  • mahal = motungko
  • malas = molose
  • malam = wongi
  • memasak = monahu
  • masuk = mewinso
  • merah = motaha
  • mencuri = monako
  • mengajar = mompaguru
  • menangis = mengese
  • malu = mongkokoanu
  • melompat = melonso
  • nasi = kina
  • nakal = pansilara
  • nomor = nomoro
  • nanti = teingka
  • nama = ne’e/namaku (ne’eku)
  • nenek = ine
  • orang = mia
  • obat = pakuli
  • pagar = wala
  • perempuan = beine
  • panas = mokula
  • pusing = mokolili
  • pata = tepudu
  • pagi = mo’oru
  • pondok = laika
  • putih = mopute
  • pulang = mekule
  • pergi = lako
  • paku = paso
  • piring = sempe
  • pacul = bingku
  • pacar = dangke
  • panu = pilangga
  • parang = owu
  • pisau = piso
  • pantat = puri
  • papan = dopi
  • pisang = punti
  • pepaya = lokokadu
  • pasir = one
  • pintu = tondo
  • potong = poleo
  • pegang = kenio
  • perut = kompo
  • rumah = raha
  • rakus = modoko
  • robek = teberi
  • rokok = sinoso
  • rugi = marugi
  • racun = rasu
  • rajin = mokua
  • rambut = wu
  • rumput = rowa
  • rica = lada
  • remas = pisio
  • rusak = masola
  • ramai = maroa
  • rindu = tekewoi
  • susah = masusa
  • sakit = mahaki
  • sabar = sabara
  • sekarang = kanandio
  • senang = sana
  • selalu = wela
  • sendok = siru
  • senjata = pana
  • suka = behe
  • saya = ungkue
  • sepatu = sapatu
  • sendal = sandala
  • sayur = inahu
  • sabun = sabo
  • singga = tetoro
  • tidur = moturi
  • tukar = tukarao
  • taruh = naao
  • tekan = tindisi
  • terbalik = tewalite
  • takut = doito
  • terang = mevine
  • terjatuh = tedonta
  • tertabrak = terumpa
  • telur = sului
  • telan = teleo
  • tajam = montaso
  • tugas = tugasi
  • tidak = nahi
  • tikus = tehu
  • tanah = wita
  • tarik = diio
  • uang = doi
  • ular = ule
  • ubi = uvi
  • udang = ura
  • untung = untu
  • untuk = pombio

sumber:
More...

Bahasa Mori, Sulawesi Tengah

Bahasa Mori, adalah salah satu bahasa yang diucapkan oleh suku Mori di provinsi Sulawesi Tengah, Indonesia.

Klasifikasi: Austronesian, Malayo-Polynesian, Celebic, Eastern, Southeastern, Bungku-Tolaki, Western, Interior

Dialek: Impo, Molio’a, Molongkuni, Tambee (Ajo, South Mori, Tambee, Zuid-Mori), Ulu Uwoi.

perbendaharaan kata:
  • bɒh = dingin
  •  bɒm = kusam, tumpul
  •  bɜ = garam
  •  bi = laut
  •  boing = berenang
  •  ca = angin
  •  cah = belakang
  •  càng = kaki
  •  càng = hidup
  •  cɔn = ikat
  •  cɔng = bakar
  •  cɛˀ = makan
  •  cɛ̀a pang = laba-laba
  •  cɜ̀k = tali
  •  cəmùˀ = nama
  •  chak ɲòn = dekat
  •  chɒt = mati
  •  chɔh = ludah
  •  chɔp = pikir
  •  chəlɔˀ = kapan?
  •  chɜng = bau
  •  chim = darah
  •  choa = rumput
  •  coa = kutu
  •  còing = jahit
  •  cùt = tulang
  •  daik = air
  •  daik mìt = kuning
  •  dɒp = kepala
  •  dap dao = hijau
  •  dɔn = sempit
  •  dɜ = peras
  •  deh = dia
  •  dɜk = basah
  •  doa = dalam, di dalam
  •  dot = kecil
  •  duh = tumbuh
  •  əhmo = di bawah
  •  əlɒ = mana?
  •  ətao = di atas
  •  hài = kunyah
  •  hɒm = kata, bilang
  •  hɔeˀ = rumah
  •  həap = menguap
  •  həcɒt = bunuh
  •  həcem = burung
  •  həcòˀ = duduk
  •  hədoa = dalam, di dalam
  •  həkɜ̀ = guntur
  •  həket = merah
  •  həlɒ = bagaimana?
  •  həmai = telur
  •  həmɜk = mengalahkan
  •  həmit = nyamuk
  •  hənɛk = mengalahkan
  •  həpɛk həlɛng = tusuk
  •  həram = debu
  •  hətaˀ = ekor
  •  hətah = belok
  •  hətao = berdiri
  •  hətaoˀ = bulan
  •  hətɔe = pasir
  •  hətɔm = malam
  •  hətom = jatuh
  •  hətòn = sembunyi
  •  həwɛ̀ˀ = malu
  •  hla = danau
  •  hlaˀ = daun
  •  hloa = luas
  •  hloing = tidur
  •  hnam = kulit
  •  hnam = tahun
  •  hnɔng = bintang
  •  hneang = sayap
  •  hnòk = besar
  •  hòa = jauh
  •  hwò = aliran
  •  kaˀ = ikan
  •  kɒ = dan
  •  kɒh = putih
  •  kao = bunga
  •  kɔˀ = leher
  •  kɔh = kering
  •  keak = tajam
  •  kəcɔk = hitam
  •  kɛ̀h = kata, bilang
  •  kəlì = petir
  •  kɜ̀m = hangat
  •  kəmɔe = atap
  •  kəmɔeˀ = baru
  •  kəmot = rumput
  •  kəmot = api
  •  kənɔh = lain
  •  kənoing = jarum
  •  kəpɔˀ = mimpi
  •  kərɜ̀ˀ = nangis
  •  kətɒ = berdiri
  •  kətaik = lidah
  •  kətɒp = kabut
  •  kəto = telinga
  •  khɒh = baik
  •  khai = menggali
  •  kìˀ = sakit
  •  kit = gigit
  •  klat = muntah
  •  klɔh = lempar
  •  klɔing = lemak / minyak
  •  klɔt = mencuri
  •  klèˀ = pendek
  •  klɜ = anjing
  •  klɜng = datang
  •  klòing = panjang
  •  klon = kerja
  •  kòk = dingin
  •  kon = anak
  •  kràng = tertawa
  •  kraoh = laki-laki
  •  kraoh = suami
  •  krɔe = tipis
  •  krɔt = usus
  •  krɜ̀h = hati
  •  krɜ̀p = hutan
  •  kut = potong
  •  kwaik = berjalan kaki
  •  kwàn = mendaki
  •  kwàt = garuk
  •  kwɛ̀ˀ = menghindar
  •  lèˀ = kayu
  •  mɔˀ = batu
  •  mɛ̀ˀ = ayah
  •  mìˀ = ibu
  •  mòˀ = apa?
  •  mòing = dengar
  •  mòt = mata
  •  mòt pròa = awan
  •  mùh = hidung
  •  nah = bahu
  •  naing = cabang
  •  ɲàt = lihat
  •  nɔˀ = ini
  •  nɔeˀ = tikus
  •  ɲɛ̀h = mereka
  •  ɲɛ̀h-kòh = siapa?
  •  ngɛ̀ak = gigi
  •  ngoa = hari
  •  nìh = orang / manusia
  •  oa = saya
  •  op = sembunyi
  •  pai = kiri
  •  paik = membagi
  •  paing = mulut
  •  pak = tiup
  •  paoˀ = bengkak
  •  pɔ = terbang
  •  pɔk = buka
  •  pɔn = tembak
  •  pɔp = kotor
  •  pɛ̀ak ròp = berburu
  •  pèh = kau
  •  pɜng = kanan
  •  pɜ̀ng = perut
  •  pəreˀ = buruk, jahat
  •  pərom = kering
  •  pərùn = cacing (cacing tanah)
  •  pətɔing = abu
  •  phɔik = takut
  •  phyun = daging
  •  poi = kita
  •  prɛ̀a = perempuan
  •  prɛ̀a = istri
  •  pròa = hujan
  •  pùˀ = putih
  •  pyùˀ = tua
  •  ràn = beli
  •  rɜ̀h = akar
  •  rɜ̀h = hitung
  •  ròp = pegang
  •  rùi = pilih
  •  sɒm = semua
  •  sàng = berat
  •  sɔt = buah
  •  sɜng = minum
  •  sok = rambut
  •  sok = bulu
  •  sòt = hisap
  •  sùm = ular
  •  taˀ = ayah
  •  tɒ = tanam
  •  tɒm = tebal
  •  tɔeˀ = bumi / tanah
  •  tɔh = susu, payudara
  •  teˀ = bahwa
  •  tɜ̀ = jalan / jalur
  •  tɛ̀h = benar
  •  tɛk = pukul
  •  təkah = langit
  •  tɛm = tahu
  •  təngèt = peras
  •  thɒˀ = lempar
  •  toa = tangan
  •  toik = baring
  •  tom = masak
  •  tòm = jatuh
  •  ui = busuk
  •  yɛ̀ak = rokok
  •  yɜ̀m = bernafas

bilangan:
  •  mòa = satu
  •  ba = dua
  •  pɔeˀ = tiga
  •  pɔn = empat
  •  məsɔn = lima
  •  kərao = enam
  •  həpɔh = tujuh
  •  həcam = delapan
  •  həcit = sembilan
  •  cɔh = sepuluh
  •  ? = duapuluh
  •  ? = limapuluh
  •  klɔm = seratus
  •  ngìm = seribu

sumber:
  • philippinepost.blogspot.com
  • language.psy.auckland.ac.nz
  • ethnologue.com/language/mzq
  • wikipedia
  • dan sumber lain

More...